Praten over roken met een jongere

Hoe het gesprek aangaan met een jongere

Een moeilijke maar noodzakelijke kwestie

De puberteit is een periode van grote veranderingen, zowel lichamelijk als psychologisch. De jongere wil onafhankelijker worden en nieuwe ervaringen opdoen. Het is niet altijd makkelijk om tijdens deze periode met hem te communiceren. En wanneer je als ouder met hem wil praten over roken, loop je soms tegen een muur aan.

Toch is het van essentieel belang om als volwassene bepaalde informatie mee te geven, zoals de gezondheidsrisico’s en de kwestie van verslaving. Een occasionele sigaret kan snel ontaarden in regelmatig gebruik.

Je tiener is geen kind

Vergeet niet dat je praat met een volwassene in wording, met een eigen vrije wil. Behandel hem niet als een kind. Alles draait rond ‘dialoog’. Wanneer je het onderwerp aansnijdt met een jongere, vraag hem dan wat hij al weet. Luister eerst aandachtig naar zijn mening. Moedig hem aan met een “zeg maar, ik luister” of “ik zou daar graag meer over weten”.

Geef geen kritiek op zijn standpunten met zinnen als “Het is onverantwoordelijk om zo te denken”. Luister naar hem en geef pas daarna je eigen mening, goede raad of extra informatie, maar dring jezelf niet op. Als hij negatief reageert, respecteer dat dan ook en vraag hem erover na te denken.

Natuurlijk is iedereen anders, maar deze manier van communiceren geeft het woord aan de jongere en respecteert zijn autonomie. Zo wordt het eerder een uitwisseling van ideeën dan een lange preek. Gebruik eerder de “ik”-vorm dan de “jij”-vorm (“IK maak me zorgen om jou” eerder dan “JE stelt me teleur”). De “jij”-vorm wordt vaak als beschuldigend ervaren.

En als hij al rookt?

Hoe reageer je als je bijvoorbeeld sigaretten vindt in zijn jas? Roken mag je natuurlijk niet banaliseren, maar reageer ook niet te uitzinnig. Onderwerp hem niet aan een kruisverhoor (“Waarom rook je? Met wie? Hoe vaak?”). Ook hier is open communiceren aan de orde: luister en geef informatie, zodat hij een geïnformeerde beslissing kan nemen.

Stimuleer hem om na te denken over zijn eigen gedrag en de redenen waarom hij rookt. Je kan hem bijvoorbeeld vragen wat de positieve en negatieve gevolgen zijn van zijn rookgedrag.

Is het niet eenvoudiger zijn hem te verbieden om te roken?

Iets verbieden werkt vaak contraproductief. De moraliserende en repressieve aanpak verbreekt vaak de vertrouwensrelatie, die van essentieel belang is om echt in dialoog te gaan. Veel jongeren zeggen: “Hoe meer mijn ouders me verbieden te roken, hoe meer zin ik er in heb.” Het is makkelijker om te stoppen of niet te beginnen met roken als het een persoonlijke en overwogen keuze is, dan een beslissing uit angst voor eventuele sancties. 

Het invoeren van bepaalde duidelijke regels kan de jongere wel helpen om minder te roken: hij mag niet roken in huis, jij koopt hem geen sigaretten, hij rookt niet waar zijn kleine broer bij is, … Jullie kunnen die regels samen bespreken en iedereen moet het belang en de bestaansreden ervan goed inzien. Als je zelf rookt, moet je natuurlijk ook zelf de regels volgen!

Focussen op cijfers en feiten

Een interessante aanpak is je jongere de socio-economische aspecten toe te lichten, zoals het aantal doden door roken in de wereld, de bestanddelen in sigaretten die rokers verslaafd houden, … 

Leg hem ook uit dat hij behoort tot de favoriete doelgroep van de tabaksindustrie. Zelf al is tabaksreclame verboden in België, zijn tabaksproducenten toch erg geïnteresseerd om jongeren te verleiden, aangezien zij potentieel langdurige consumenten zijn. Een jongere, die gesteld is op zijn vrijheid, zijn onafhankelijkheid, zal het niet appreciëren om gemanipuleerd te worden door een industrie.

Als je zoon of dochter met een professional wil praten over zijn of haar rookgedrag, laat hem of haar dan gratis contact opnemen met Tabakstop op 0800 111 00.

Meer weten?

Surf naar: "Gezond Opvoeden", een initiatief van het Vlaams Instituut Gezond Leven